Over de route
Op deze wandeling ga je in de Vogel- & Muziekwijk op zoek naar 28 versierde elektriciteitskastjes en één grote muurschildering. Op de kastjes ontdekt je vogels, componisten en historische afbeeldingen. Deze wandelroute is ongeveer 4 km lang. Bekijk de hele wandeling in onze Highlights op Instagram.
Verkrijgbaar
Je kunt deze routekaart downloaden als PDF versie. De routekaart kost slechts 1,5 euro.
Eten en drinken
Haal bij aanvang van de wandeling wat lekkers to-go bij Stek. Stop halverwege de route voor een visje bij De Gezonde Apotheek (di-zat) of een snack bij Luncherie Valerius. Aan het einde van de wandeling kun je een verantwoord ijsje of chocomelk halen bij IJssalon Margje 24 (di&zat). Of loop even door naar Brownies & Downies en haal wat lekkers op hun terras ter afsluiting. Dat is niet alleen heel lekker, je steunt ook nog eens de lokale horeca!
De verhalen
Ontdek ook de verhalen achter de kunstwerken door hieronder op de titels te klikken. Onze gidsen Henk en Christina hebben bij elk kastje een verhaal geschreven. De verhalen vertellen iets over de geschiedenis van de wijk of de naam van de straat. De straten in deze wijk zijn vernoemd naar vogels en componisten. Zo leer je niet alleen iets over Street Art en de geschiedenis van de wijk, maar ook over componisten en vogels.
Gerhardus Jan Adema (Franeker 1898 – Leeuwarden 1981) was huisschilder in Huizum maar adverteerder ook als beeldhouwer, portret- en reclameschilder. In de klokstraat in het centrum van Leeuwarden kun je nog een oude muurreclame van hem zien. Zijn bekendste werk staat hier op de rotonde, dat liefkozend Us Mem wordt genoemd. Hij maakte dit beeld van de ideale Friese Stamboekkoe in 1954.
Die ideale Friese koe werd gefokt op basis van melkproductie, maar ook op basis van uiterlijk. Tot 1980 was ongeveer 75% van de koeien in Nederland van dit Fries-Hollandse ras. Toen bleek dat andere landen het uiterlijk niet zo belangrijk vonden en vooral fokten op melkproductie bleek de ideale koe van de Friezen toch niet zo ideaal. Vanaf eind jaren ’70 stapten de Nederlandse melkveehouders massaal over op de Amerikaanse Frisian-Holstein koe. Een slanke en magere koe, waar de botten bijna uitsteken, maar wel eentje die veel melk produceert.
Locatie: Op de hoek Spanjaardslaan & Harlingerstraatweg
Kunstenaar: Roy Schreuder
Je kunt het je nu misschien moeilijk voorstellen. Maar hier werden in de 19e eeuw harddraaf wedstrijden gehouden. De harddraverij was in de 19e eeuw de populairste sport in Friesland. Deze wedstrijden werden vaak tijdens een paardenmarkt en/of kermis gehouden. In Leeuwarden liep de eerste drafbaan langs het Zaailand. Bij de aanleg van de Harlingerstraatweg in 1840 werd deze ook als harddraversbaan ingericht. Nadat de baan op het Zaailand in 1865 buiten gebruik kwam, was dit zo’n dertig jaar de enige baan in Leeuwarden. Op de gedenkdag van Waterloo (18 Juni) werd er om ’s Konings prijzen gereden. Je kon een heuse gouden zweep winnen. Aan het einde van de negentiende eeuw werd de kortebaan vervangen door een langebaan rondom de plek waar nu de Tesselschadestraat is.
Locatie: t.h.v. Harlingerstraatweg 4
Kunstenaar: Roy Schreuder
Op dit kastje heeft Roy Schreuder in juli 2021 een egel afgebeeld. De egel is een graag geziene gast in de tuin omdat het veel schadelijke insecten zoals rupsen eet. Als de egel zich bedreigd voelt rolt hij zich op als een bal.
Locatie: Harlingerstraatweg 36
Kunstenaar: Roy Schreuder
Op de hoek van de Meeuwenstraat heeft Roy Schreuder op 30 mei 2021 een meeuw afgebeeld. De meeuw staat symbool voor vrijheid. De NSB gebruikte het symbool van de meeuw in zijn propaganda, vooral bij de jongerentak van de NSB, de Jeugdstorm. Tegenwoordig is de meeuw terug te vinden in het logo van de PVV.
Locatie: Op de hoek Harlingerstraatweg en Meeuwenstraat
Kunstenaar: Roy Schreuder
De bekendste Ibis is de heilige Ibis die zo werd genoemd omdat hij in het oude Egypte werd vereerd als symbool voor de god Thoth (de god van de maan, magie, kalender, schrijfkunst en wijsheid). Dit had hij te danken aan het feit dat hij altijd naar Egypte terugkwam bij de overstroming van de Nijl en zo een periode op de kalender aangaf. Ook werden er schrijfpennen gemaakt van hun veren.
De Heilig Ibis is wit met uitzondering van de zwarte nek, zwarte poten, zwarte kale kop en zwarte vleugeluiteinden. Hij leeft in Afrika, ten zuiden van de Sahara in wetlands. Hij eet vis, kikkers, insecten en andere waterdieren. In West-Europa komt de vogel ook voor als exoot. Dit komt omdat er zowel in Frankrijk als in Nederland dieren zijn ontsnapt uit de dierentuin.
Locatie: Op de hoek Ibisstraat & Mezenstraat
Kunstenaar: Klaas Lageweg
De kwartel is een schuwe vogel die je eigenlijk nooit ziet omdat ze een verborgen leven leiden in bijvoorbeeld ruige graslanden of graanakkers. Wanneer hij betrapt wordt tussen de begroeiing, zal hij zich voor dood tegen de grond drukken, weglopen al of niet zonder eerst te zijn opgesprongen en pas in uitzonderlijke gevallen wegvliegen. Dat ziet er dan nogal stuntelig uit.
Hij vliegt ook zelden. Hij kan wel vliegen want hij overwintert in Afrika en vliegt dan in een stuk door.
De uitspraak ‘Zo doof als een kwartel’ is wat verwarrend want de kwartel is helemaal niet doof. Waarschijnlijk is het oud Nederlands en betekent doof ‘niet al te snugger’.
Locatie: t.h.v. Kwartelstraat 11
Kunstenaar: Roy Schreuder
De havik is een krachtige roofvogel, gespecialiseerd in het overrompelen van vogels. Hij duikt vaak vanuit de lucht op een prooi. De vrouwtjes zijn groter dan de mannetjes en hun prooien zijn daarom ook groter. Hij is de grootste vijand van alle andere roofvogels en rooft ook jongen en broedende buizerds, wespendieven en andere soorten. Zijn hoofdvoedsel bestaat uit duiven en vooral postduiven, tot groot verdriet van postduivenhouders. Tijdens de broedtijd zijn mannetjes als de dood dat hun partner vreemd gaat en daarom gaat hij er dagelijks tientallen keren op!
Tot aan de jaren zestig was de vogel beperkt tot grote, stille bosgebieden, maar nu komt hij in heel Nederland voor, tot in de steden aan toe. Hierdoor worden bijvoorbeeld eksters uit de landbouwgebieden verdreven naar de binnensteden.
In de politiek is een Havik iemand die bekendstaat om zijn of haar harde of onverzoenlijke beleid of standpunten.
Locatie: Op de hoek Havikstraat & Kwartelstraat
Kunstenaar: Roy Schreuder
César Auguste Jean Guillaume Hubert Franck leefde in de 19de eeuw (1822-1890) en was een Franse componist, pianist, organist, dirigent en muziekpedagoog. Franck is geboren in Luik, wat toen nog bij Nederland hoorde. Maar op 15 jarige leeftijd heeft hij de Franse nationaliteit overgenomen. Hij was één van de voornaamste figuren in het Franse muziekleven van zijn tijd.
Locatie: Cécar Franckstraat 1
Kunstenaar: Roy Schreuder
De huizen rondom de Valeriusstraat straat zijn begin jaren 50 gebouwd. Op het kastje zie je de schoorsteenveger August Delea in traditioneel schoorsteenvegers kostuum op het dak van de flats in de Telemannstraat. De originele foto is rond 1960 gemaakt. De van oorsprong Zwitserse familie Delea waren schoorsteenvegers in Leeuwarden en omgeving.
Locatie: t.h.v. Valeriusstraat 99
Kunstenaar: Roy Schreuder
Deze kleurrijke muurschildering is in oktober 2021 gemaakt door de Amerikaanse kunstenares Emily Eldridge in opdracht van Writer’s Block Murals. Het heeft als titel ‘The magic of Music’. En het is een eerbetoon aan de Italiaanse violist en componist Arcangelo Corelli, wiens muziek sleutel was in de ontwikkeling van de moderne genres van sonate en concerto.
Locatie: Hoek Corellistraat en Telemannstraat
Kunstenaar: Emily Eldridge
Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621) geldt als de belangrijkste Nederlandse componist van de Vroegmoderne Tijd. Hij was katholiek, wat duidelijk als inspiratie in zijn muziek terug te vinden is (b.v. Hodie Christus natus est, leuk om even op te zoeken bij Spotify 😉 )
Sweelinck had de bijnaam de Amsterdamse Orpheus. En Orpheus is een muzikant uit de Griekse mythologie die bloemen en dieren kon laten dansen met zijn muziek!
Locatie: t.h.v. Sweelinckstraat 25
Kunstenaar: Roy Schreuder
Ludwig van Beethoven (1770-1827) geldt als een van de meest invloedrijke componisten.
Deze Duitse componist was zeker een genie! Misschien een beetje robot achtig 😉
Maar hij had ook grote problemen. Hij had een moeilijke jeugd waarin armoede een rol speelde. Zijn vader was geregeld dronken en ’s nachts bij thuiskomst dwong hij de kleine Ludwig vaak uit bed te komen om voor hem piano te spelen. Aan de ene kant ontwikkelde Beethoven zijn talent en schreef op 11 jarige leeftijd zijn eerste composities. Aan de andere kant ontwikkelde hij een somberheid en wantrouwen. In 1801 begon zijn slechthorendheid die eindigde in een volledige doofheid.
Locatie: t.h.v. Sweelinckstraat 1
Kunstenaar: Klaas Lageweg
Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) staat bekend als wonderkind, omdat hij op uitzonderlijk jonge leeftijd al viool, klavecimbel en orgel speelde. En daarnaast ook nog schitterend werk componeerde.
We weten eigenlijk niet zo goed hoe de Oostenrijkse componist er nou daadwerkelijk uit heeft gezien. Authentieke portretten van Mozart zijn er weinig en ze vertonen allemaal duidelijke verschillen. Zijn zuster heeft hem blijkbaar omschreven als: “klein, schraal, bleek van gelaatskleur, zonder de geringste pretentie in gelaatsuitdrukking of lichaamsbouw”.
Fijn om te weten dat zelfs het wonderkind Mozart niet perfect was, toch?
Dit kastje is door Roy Schreuder gemaakt. Hij heeft hier ook een sjabloon gebruikt. Als je een foto maakt zie je de afbeelding scherper, dan wanneer je met je eigen ogen kijkt.
Locatie: Op de hoek Schubertstraat & Mozartstraat
Kunstenaar: Roy Schreuder
In de Leeuwerikstraat geen afbeelding van een Leeuwerik, maar een Leeuw. Een grapje? Of misschien verwijst het naar de Leeuwerikschool die hier tot 1999 stond? De ouders uit de wijk hebben in ieder geval gevochten als een leeuw voor de behoud van de school die uiteindelijk plaats moest maken voor een supermarkt.
Dit werk is een samenwerking van Roy Schreuder en Klaas Lageweg. Het gekleurde deel is van Roy en gemaakt met een sjabloon. Het zwart-wit deel van Klaas en gemaakt met een kwast.
Locatie: Op de hoek Leeuwerikstraat en Eksterstraat
Kunstenaar: Roy Schreuder & Klaas Lageweg
De Leeuwerik op dit kastje is waarschijnlijk een kuifleeuwerik. En die is in ons land helaas verdwenen als broedvogel en dat komt mede door onze dwang om alles overal op te ruimen. Ze houden namelijk van ruige verwilderde stukken en kwamen voorheen voor op allerlei bouwterreinen en industrie gebieden. Ze zingen in tegenstelling tot hun familie lid de veldleeuwerik gewoon vanaf de grond en zijn ook niet schuw. Maar voor hun enigszins melodramatische zang moet je tegenwoordig naar Zuid-Europa.
Locatie: Leeuwerikstraat 96
Kunstenaar: Roy Schreuder & Klaas Lageweg
Jakob Ludwig Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847) is maar 38 jaar oud geworden. Desondanks heeft hij een indrukwekkende carrière als componist, dirigent, organist en pianist gehad. Hij werd in een rijke joodse familie in Duitsland geboren.
Tijdens het nationaalsocialisme werd zijn kunst verboden omdat het ‘Joods’ was en werd daarom beschouwd als Entartete Kunst. Dit is een Duitse term die in Nazi-Duitsland (1933-1945) werd gebruikt om kunst aan te duiden die niet aan hun standaarden voldeden. Tegenwoordig zijn er twee huizen in Hamburg en Leipzig die gewijd zijn aan zijn leven.
Locatie: Mendelssohnstraat 21
Kunstenaar: Roy Schreuder
LET OP: Dit kastje is tijdelijk op vakantie ivm herinrichting van deze straat
Ludwig van Beethoven (1770-1827) geldt als een van de meest invloedrijke componisten.
Bij nader inzien wordt duidelijk dat de Duitse componist zeker een genie was, maar wel met gigantisch grote problemen. Hij had een moeilijke jeugd waarin armoede een rol speelde. Zijn vader was geregeld dronken en ’s nachts bij thuiskomst dwong hij de kleine Ludwig vaak uit bed te komen om voor hem piano te spelen. Aan de ene kant ontwikkelde Beethoven zijn talent en schreef op 11 jarige leeftijd zijn eerste composities. Aan de andere kant ontwikkelde hij een somberheid en wantrouwen. In 1801 begon zijn slechthorendheid die eindigde in een volledige doofheid.
Locatie:
Kunstenaar: Roy Schreuder
Een tank met een Canadese soldaat en Leeuwarders tijdens de bevrijding van Leeuwarden op 15 april 1945. Op de achtergrond zie je de Oldehove.
Locatie: t.h.v. Valeriusstraat 11
Kunstenaar: Roy Schreuder
Jan Pieterszoon Sweelinck (Deventer 1562 – Amsterdam 1621) was als enige Nederlandse componist afgebeeld op papiergeld. Zijn afbeelding stond op het biljet van 25 gulden dat in 1972 in omloop kwam. Het biljet was ontworpen door Ootje Oxenaar. Die tevens de bedenker was van het gebruik van felle kleuren, waardoor elk biljet van elkaar te onderscheiden was. Dit principe is ook bij de Euro gebruikt, waarbij elk bedrag ook nog een ander formaat heeft. Het biljet van 25 gulden werd ‘geeltje’ genoemd omdat het biljet van 1860 tot 1909 geel was. Mocht je nog een biljet met Sweelinck hebben, dan kun je die tot 2025 inwisselen bij de Nederlandse Bank.
Locatie: Sweelinckstraat 68
Kunstenaar: Roy Schreuder
Antonius Josephus (Anton) Averkamp (Cabauw, Willige Langerak 1861 – Bussum 1934) was een Nederlands zanger, muziekpedagoog, dirigent en componist. Dit kastje is op 29 mei 2021 geplaatst.
Locatie: Op de hoek van de Averkampstraat en Meester P.J. Troelstraweg
Kunstenaar: Roy Schreuder
Johann Sebastian Bach (1685-1750) was niet alleen componist van barokmuziek maar ook nog organist, klavecinist, violist, muziekpedagoog en dirigent. Daarnaast vond hij het blijkbaar ook leuk om te verhuizen. Hij woonde in acht verschillende Duitse steden, Mühlhausen, Eisenach, Lüneburg, Ohrdurf, Arnstadt, Weimar, Köthen en Leipzig. Denk eens aan de arme mensen die altijd zijn gigantische instrumenten moesten dragen.
Locatie: t.h.v. Averkampstraat 10
Kunstenaar: Roy Schreuder & Klaas Lageweg
Constanze Mozart (1762-1842) was de vrouw van Wolfgang Amadeus Mozart en een nicht van de componist Carl Maria von Weber. Constanze was eigenlijk Mozart tweede keus, want hij werd in eerste instantie verliefd op haar twee jaar oudere zuster Aloysia Weber, maar nadat hij door haar werd afgewezen, trouwde hij in 1782 met Constanze. Na de dood van Mozart schreef ze een biografie over hem.
Locatie: t.h.v. Mozartstraat 11
Kunstenaar: Roy Schreuder
Op de hoek van de mr. P.J. Troelstraweg en de Leeuwerikstraat stond vroeger de boerderij van mevr. de Jong. Op het kastje zie je enkele belangstellenden die kijken naar de afbraak van de boerderij in 1952. Een jaar later werd op deze plek de Goede Herderkerk gebouwd. Ook deze kerk is in 2004 inmiddels al weer afgebroken en vervangen door een appartementencomplex.
Locatie: t.h.v. Leeuwerikstraat 36e
Kunstenaar: Roy Schreuder
De vink is een zangvogel. Het mannetje is opvallend met een oranjerode borst en een lichtblauwe kruin en nek. Het vrouwtje ziet er iets terughoudender uit in bruin en olijfgroene kleuren. De vink verzamelt zijn voedsel op de grond en tijdens de wintermaanden trekken de vrouwtjes en de mannetjes hun eigen pad. De mannen blijven in de buurt, maar de vrouwtjes houden van warmere temperaturen en gaan op reis. Wat de opvoeding van hun kinderen betreft werken mannetje en vrouwtje wel goed samen.
In de middeleeuwen werden vinken vaak gestroopt om te eten, vooral in tijden van schaarste. Eind van de 16de eeuw werden de vogels gevangen en als zangvogel gehouden door welgestelde burgers of hun personeel. Sinds de jaren 70 is de vangst van vinken afgeschaft.
Locatie: Vinkstraat 18
Kunstenaar: Roy Schreuder
De merel komt van nature voor in heel Europa en grote delen van Azië. IJsland is het enige Europese land waar ze zeldzaam zijn. Ze leven op alle mogelijke plaatsen; van bergwouden, alle mogelijke bossen met rottende bladeren op de grond, tuinen, parken of boerenland met grote heggen. Ze hebben zich ook uitzonderlijk goed aangepast aan het moderne stadsleven. Het schijnt wel zo te zijn dat er een verschil is tussen de zang van een merel uit de stad of uit het bos.
Locatie: Merelplein
Kunstenaar: Roy Schreuder
Begin augustus 2021 heeft Roy Schreuder hier een hele kleurrijke nachtegaal geplaatst. In werkelijkheid is de vogel heel onopvallend gekleurd, houdt hij zich het liefst op in struikgewas en is hij moeilijk te zien. Hoewel hij weinig wordt gespot is de vogel wel erg bekend vanwege zijn zangkwaliteiten. De nachtegaal is het symbool van de liefde en zijn zangkwaliteiten hebben dichters en componisten vaak geïnspireerd.
Locatie: Nachtegaalstraat 19
Kunstenaar: Roy Schreuder
De pelikaan is een grote vogel die wel tot 14 kilo zwaar kan worden. Hij kan tot 1,80 lang worden, een spanwijdte van 3 meter hebben en een leeftijd van 35 jaar bereiken. Het is ook een sociale vogel die samen jaagt op vis en ook gezamenlijk broedt in kolonies.
Volgens legendes uit de oudheid en de middeleeuwen zouden pelikanen hun jongen met eigen bloed voeden als er niet genoeg te eten was. De pelikaan voert haar jongen echter half verteerd voedsel dat roodkleurig is en bepaalde pelikanen hebben in de broedtijd een rode vlek op hun krop en keelzak die op een bloedende wond lijkt.
Door de onjuiste aannames is de pelikaan het symbool geworden voor de zelfopoffering. In veel kerken is een pelikaan te zien als symbool voor Jezus die zichzelf opoffert voor de mensheid. En ook het symbool van de bloedbank is een pelikaan. In Leeuwarden staat zowel op de Tweebaksmarkt (de Utrecht) als op de Eewal een oud verzekeringsgebouw met een pelikaan. En verderop in deze straat staat de Pelikaankerk.
Deze kast werd door Klaas Lageweg geschilderd als particuliere opdracht, verder zijn de meeste elektriciteitskasten in opdracht van het wijkpanel geschilderd.
Locatie: Pelikaanstraat 28
Kunstenaar: Klaas Lageweg
Eind juli 2021 heeft Roy Schreuder hier een Roek geplaatst. De roek leeft in kolonies en kan veel lawaai maken. In grote kolonies kan dat nogal eens overlast veroorzaken waardoor er in het verleden actief op werd gejaagd. Inmiddels is de Roek een beschermde soort en mag dit niet meer.
Locatie: Roekstraat 39
Kunstenaar: Roy Schreuder
Roodborsten zijn vaak erg nieuwsgierig en goed van vertrouwen. Tegen soortgenoten zijn zowel het mannetje als het vrouwtje daarentegen heel agressief en ze verdedigen ’s zomers en ’s winters fel hun territorium. Ze tonen daarbij de rode borstveren. Meestal maken roodborsten hun nesten goed verborgen op de grond. De jongen hebben overigens nog geen rode borst. In de winter trekt een deel van de roodborsten naar warmere streken in Europa waar meer eten te vinden is. Ook vogels uit noordelijke/noordoostelijke streken trekken naar het zuiden en komen zo in Nederland terecht. U kunt roodborsten in de winter helpen met gedroogde meelwormen, ongekookte havermout of een zadenmix.
Locatie: Roodborststraat 16
Kunstenaar: Klaas Lageweg
Nog een keer een pelikaan. In dit geval eentje van Roy Schreuder die dit weer met een sjabloon heeft gemaakt.
De pelikaan is trouwens niet erg geliefd bij vissers omdat ze een visvijver in een mum van tijd leeg kunnen vissen. Af en toe duikt er eens eentje in Nederland op die soms maanden kan rondzwerven en zich dan bijvoorbeeld aansluit bij een groep ooievaars. Meestal blijken dat dan ontsnapte vogels uit dierenparken.
Locatie: Op de hoek Pelikaanstraat & Spanjaardslaan
Kunstenaar: Roy Schreuder
Nog een Do-it-Yourself route lopen? Klik hier voor de routes die we nog meer gemaakt hebben.
Voor iedereen die nieuwsgierig is en meer wil weten!
Volg A Guide to Leeuwarden op instagram en bekijk onze rondleidingen in de stories
Volg Roy Schreuder op Instagram
Volg Klaas Lageweg op Instagram
Liever een persoonlijke rondleiding? Dat vinden wij ook leuk! Je kunt altijd een privé tour te boeken. En van dinsdag t/m zondag kun je ook mee op een openbare Free Tour.
Wil je dit initiatief steunen? Deel je foto’s online en tag ons erin! Doe een donatie voor je wandeling, deel dit met je vrienden of stuur ons een lief berichtje!